Community Building ABCD

Vragen aan Community Building ABCD

• Met wie werk je samen?

  Ik werk samen met een aantal community builders van het project 'Gewoon Bijzonder', die mijn interesse meteen wekte bij de eerste ontmoeting. Zij zetten mij meerdere malen op het verkeerde been met hun methode. Eerst dacht ik dat we met Community Building terug gingen naar de zestiger jaren. Zonder doelen werken is natuurlijk prettig. Hoef je ook geen verantwoording af te leggen. Snel werd duidelijk dat de community builders wel degelijk werken met een plan. Alleen het plan is niet star en past zich aan bij het proces dat doorlopen wordt. Ik merkte dat in deze methode een enorme kracht schuilde en dat sommige processen meer baat hebben bij deze aanpak. Dat wilde ik graag de "wereld" laten zien. Feitelijk doen de community builders het werk en dat werk probeer ik in beeld te brengen. De samenwerking is tot stand gekomen door RCOAK. Zij wilden een korte film voor hun site over de werkwijze van de community builders van 'Gewoon Bijzonder'.

• Hoe ga je samenwerken?

  Samenwerking maakt het eindresultaat altijd beter. Ik ben zelf in het begin nogal geneigd om het denkwerk alleen te doen. Ik merk echter steeds dat wanneer je je plannen deelt, dat anderen weer aanvullingen hebben die jij niet had gezien. Samenwerken voelt voor mij natuurlijk. In mijn samenwerking vaar ik enorm op mijn sociale kompas. Wat heeft degene tegenover mij nodig en hoe kan ik daarin een rol spelen? Er moet een klik zijn met degene waarmee ik samenwerk. Deze persoon en ik moeten gemeenschappelijke waarden hebben. Daarnaast moet ik ook op sociaal gebied goed met de samenwerkende partij door een deur kunnen. Op deze manier kun je ook een snellere afweging maken of de samenwerkende partij te vertrouwen is. Samenwerken gaat namelijk ook over vertrouwen. Samenwerken om het samenwerken heeft geen zin. Er moet een gedeeld doel zijn en dat kan het beste bereikt worden door samenwerking. In mijn geval beschikken de community builders over de kennis hoe gemeenschappen te stimuleren en ik over de kennis om dat in beeld te brengen. Samen kunnen we daar een film over maken. Apart van elkaar zou het eindresultaat minder van kwaliteit zijn. Voorwaarden voor een succesvolle samenwerking zijn: regelmatig contact met de samenwerkende partij of je nog steeds hetzelfde tegen het project kijkt. Zijn de doelen niet veranderd, zijn de afspraken nog steeds geldig en gaat het ook volgens die gemaakte afspraken. Wat ik lastig vind is of mijn samenwerkingsgerichtheid niet ten koste gaat van mijn ideeën. Te veel compromissen.

• Wat zijn de effecten van wat jullie hebben gedaan?

  Community building heeft gemeenschappen sterker gemaakt. De activiteiten die zijn ontstaan door het project blijven voortbestaan in 85%. Ik denk dat de mensen die in aanraking zijn gekomen met het project anders over gemeenschappen zijn gaan denken en meer oog hebben voor de mensen aan de rand van de gemeenschap. Ik had gehoopt dat de groep van mensen die meededen aan community building snel groter zou worden. Dat is niet gebeurd. De groepen zijn meestal even groot gebleven als in het begin mee aangevangen is. Er is wel verloop, maar echt groeien doet het niet meer. In 3 van de 4 seniorenhuizen waar ik gefilmd heb, zie je dat ondersteuning van externe community builders nodig blijft. Het project heeft zich inmiddels teruggetrokken uit de 4 tehuizen, omdat daar geen geld meer voor is. Wat de praktijk heeft uitgewezen is dat af en toe ondersteuning van de bewoners door professionele community builders nodig blijft. Bewoners zitten soms gevangen in eigen problemen en oplossingen. Ze zijn vaak niet in staat bepaalde "zo-gaat-het-hier-altijd" te doorbreken. Een andere ervaring is dat leeftijdsverlaging om te kunnen wonen in seniorenhuizen heeft gezorgd voor een tweedeling. De 55+ groep doet niet mee met de 70+ activiteiten. De 55+-ers hebben soms ook nog een werkzaam bestaan dat ver af staat van de wereld van de gepensioneerden. Een sterke gemeenschap heeft geen moeite met deze tweedeling, maar in drie van de vier tehuizen was geen sprake van een dergelijke sterke gemeenschap.

• Waaruit blijken deze effecten?

  Ik heb het niet absoluut gemeten, maar in de interviews met de hoofdpersonen en de professionals van de samenwerkingspartner en de professionals in de seniorencomplexen komen de effecten duidelijk naar voren. Bewoners klagen over leeftijdstweedeling in de tehuizen. Moeilijk om deze groepen bij elkaar te krijgen en gezamenlijke activiteiten te organiseren. Professionals in de tehuizen (zorgmanagers of directie) pleiten voor af en toe ondersteuning vanuit professionele community builders. Wat wel sowieso waarneembaar is, is dat de activiteiten die gestart zijn toen de professionele communitybuilders aanwezig waren, nog steeds voortduren. Dus dat mensen nog steeds bij elkaar komen met maandelijkse diners in de Laan van Berlijn of een theesalon in Ludgerus. Er worden in de Drecht in april weer nieuwe liftgesprekken gehouden. In de Koornhorst is een Thee&Taart ontstaan waar maandelijks alle activiteiten van bewoners worden aangekondigd, de bewonerscommissie zich verantwoordt en management mededelingen doet. Een beetje een bijeenkomst als bij de dorpspomp, daar waar je de nieuwtjes hoort.

• Met wie heb je dit gedaan?

  Stichting ABCD (Asset Based Community Development). Hier heb ik met de voorzitter van het bestuur veel contact gehad en de leden van het doe-team. Dat zijn de professionele community builders. Zij hebben het project binnen de vier tehuizen begeleid. Ik heb hen ook gevolgd en later geïnterviewd, wat hun ervaringen waren en hoe zij hebben gehandeld in bepaalde situaties. Ik ben met hen in contact gekomen via een webfilm die ik moest maken voor het fonds RCOAK. Ik ben dusdanig gefascineerd geraakt van de mogelijkheden van deze manier van community building ik dat er verder mee wilde samenwerken.

• Wat is je opgevallen in de samenwerking; wat ging goed, wat kon beter?

  De samenwerking is goed gegaan. Ik heb zeven personen (eerst 8, maar in de loop is er één afgevallen) gevolgd binnen de seniorencomplexen met hun activiteiten rond community building. Ik was in eerste instantie geïnteresseerd in hun verhalen en ervaringen. Daarom heb ik in het begin vooral geïnvesteerd in deze hoofdpersonen en wilde ik nadat ik de verhalen van de hoofdpersonen de reacties van de professionals erbij opnemen. Dat heeft op een gegeven moment wel gezorgd dat de professionals dachten dat zij niet betrokken werden in de film. Ik heb altijd wel de volgorde gecommuniceerd, dat ik eerst de bewoners zou opnemen en daarna pas de professionals. Ik had dat misschien tussentijds nog eens moeten communiceren. Zeker omdat het werken met ouderen altijd meer tijd kost. Veel moeten schuiven door ziekte en/of operaties en revalidaties. Daardoor hebben in het midden van het proces de professionals misschien gedacht dat er geen voortgang was. Ik was zoekende in de oplossingen van de verhalen. Ik merkte namelijk wel dat de bewoners niet op een hoger abstractie niveau mijn vragen konden beantwoorden. Dat heeft mij hevig gefrustreerd in het proces, omdat ik daarbij bijna de hele film in duigen zag vallen, maar ik heb de inhoud later bij de professionals gehaald. Dit kostte mij wel tijd in omschakelen en hoe het op te lossen. Verder zou ik bij een volgende project ook in mijn eigen vakgebied meer willen samenwerken. Ik heb de opname, montage helemaal alleen gedaan maar wel laten zien aan de samenwerkingspartner.

• Wat is er volgens jou voor nodig om kunst en maatschappij samen in de toekomst nog meer impact te laten maken?

  Vooral blijven communiceren dat "anders denken" een oplossing kan zijn voor problemen. Die andere mogelijke verhelderende blik uit een andere discipline (de kunstwereld) kan soms als breekijzer fungeren. Misschien ministeries als EZI en OCW op bepaalde projecten mensen aan elkaar koppelen. Maar een opgelegde samenwerking werkt nooit zo goed als een samenwerking vanuit interesse en hartstocht. Maar zoals er meestal een paragraaf in iedere projectaanvraag wordt opgenomen voor communicatie, kan je misschien ook in de opdracht opnemen om de eerste plannen te bespreken met een groep vanuit de kunst- of cultuurwereld. Hoe kunnen we dit probleem of situatie op een andere manier benaderen?

• Wat zijn jouw belangrijkste tips?

  Ik denk dat je de samenwerkingspartner een beetje als opdrachtgever moet zien. Zonder jouw kunstzinnige vrijheid helemaal in te leveren. Kunst/vormgeving en maatschappelijke impact moeten hand in hand gaan. Het heeft geen zin om helemaal kunstzinnig uit je bol te gaan, wanneer het niet aansluit bij de doelstellingen van de samenwerkingspartner. Dan heb je het als kunstenaar prima naar je zin, maar ga je voorbij aan de behoeften van de samenwerkingspartner. Dus goed luisteren naar de "opdrachtgever" is dan ook een kunst. Aan de andere kant moet je je kunstzinnige uitingen niet laten weg-nivelleren door de samenwerkingspartner, omdat die het te frivool vindt of onuitvoerbaar. Probeer daarom de samenwerkingspartner mee te nemen in jouw wereld. Niet proberen te overtuigen, maar meenemen in jouw gedachtewereld. Meestal wordt het een werkzaam compromis, waar maatschappelijke doelen en kunst elkaar versterken.
  
  Ik ben niet iemand van de formele structuren en dat zijn de samenwerkingspartners meestal wel. Ik kan me voorstellen dat meer kunstenaars moeite hebben met formele overlegstructuren. Tijdens het project heb je een moment dat de bal bij de kunstenaar ligt om zaken uit te voeren. Je bent vanuit je eigen discipline gewend om het dan min of meer alleen te doen. Zorg ervoor dat je in deze fase ook de samenwerkingspartner in jouw eigen proces betrekt. Het gevaar dreigt anders dat je ze kwijtraakt, omdat ze onvoldoende op de hoogte worden gehouden.