Age of Wonderland

Vragen aan Age of Wonderland

• Met wie werk je samen?

  Age of Wonderland is een initiatief van de internationale organisatie Hivos (www.hivos.org) en Baltan Laboratories in Eindhoven (www.baltanlaboratories.org). Hivos brengt haar netwerk in van ceatieven in Afrika, Azië en Latijns Amerika. Baltan Laboratories heeft een sterk netwerk in technologie, kunst en design zowel lokaal als internationaal. Motivatie voor samenwerking is dat beide organisaties sociale innovatie hoog op de agenda hebben staan en dat creativiteit daarbij cruciaal is. Daarnaast is het de overtuiging van beide initiatiefnemers dat de oplossing van globale vraagstukken in samenwerking met globale professionals – de ervaringsdeskundigen – moet gebeuren, want juist zij verhouden zich dagelijks tot die uitdagingen. In Latijns-Amerika, Afrika en Azië komt een nieuwe generatie creatieven op die al jaren weet om te gaan met omstandigheden waarin schaarste en inventiviteit hand in hand gaan. De Dutch Design Foundation (DDF) is als programmapartner aangehaakt omdat Age of Wonderland inspireert en aanstuurt op samenwerking met de design sector in Nederland rond brandende vraagstukken wereldwijd. Tegelijk biedt de Dutch Design Week – georganiseerd door DDF – een belangrijk podium om de uitkomsten van Age of Wonderland jaarlijks met een breed en internationaal (vak)publiek te delen. Tevens wordt door het partnerschap met Design Academy Eindhoven jaarlijks een andere afdeling betrokken bij Age of Wonderland door inhoudelijke samenwerking tussen de studenten en de Age of Wonderland fellows. Daarnaast wordt – gericht op het wisselende thema per editie – een aantal inhoudelijke partnerschappen gesloten om het Nederlandse veld goed aan te sluiten bij het internationale netwerk.

• Hoe ga je samenwerken?

  Cruciale ingrediënten van het programma zijn gastvrijheid, nieuwsgierigheid en gelijk-waardigheid! Age of Wonderland heeft de afgelopen jaren een magneetfunctie gekregen omdat het programma een andere visie op vraagstukken wereldwijd presenteert en daarmee bron van inspiratie is, én in de creatieve sector én bij het bedrijfsleven. Uitdaging is dat bedrijven graag inhoudelijk met ons willen werken, maar niet bereid zijn om een budget vrij te maken. Gezien de tijdsintensieve werkwijze van het gericht matchen en begeleiden van (onderzoeksprojecten) van de Age of Wonderland fellows met ontwerpers, kunstenaars en wetenschappers in Nederland, is een pro- actieve houding van alle betrokkenen van groot belang. Onze samenwerking is juist succesvol, omdat wij via de netwerken van alle betrokken partijen snel de geschikte partners voor samenwerking voor ieder Age of Wonderland fellows kunnen identificeren. Tegelijk bieden de samenwerkingspartners verschillende (inter)nationale podia om de resultaten van Age of Wonderland te presenteren. Deze resultaten zijn vaak een ‘work in process’ en vragen ook na afloop van de presentatie op de Dutch Design Week om het gericht faciliteren van een vervolgtraject. Dit is tijdsintensief en gezien de grote afstand, complex. Los daarvan zijn vele ontwerpers en kunstenaars in Nederland ook druk bezig om hun eigen praktijk op te bouwen en ontbreekt het vaak aan middelen en tijd om een langere samenwerking in het buitenland te continueren. Een belangrijke les is om niet altijd mee te denderen in het proces, maar op tijd ook stil te staan bij de lange lijnen en het gedeelde doel voor ogen te houden.

• Wat zijn de effecten van wat jullie hebben gedaan?

  De kracht van Age of Wonderland zit hem in het feit dat niet één partij profiteert van het programma en samenwerkingen, maar dat iedereen kan delen in de ervaringen die worden opgedaan. Het doel van Age of Wonderland is om sociale verandering teweeg te brengen door creatieve oplossingen te bedenken op maatschappelijke vraagstukken. Door kruisbestuiving tussen lokale creatieven (Azië, Zuid-Amerika, Afrika) en Nederlandse bedrijven en ontwerpers ontstaan er interessante en verrassende samenwerkingen. De impact van deze 'customised matching' is gebleken door verschillende succesvolle projecten die de afgelopen jaren gerealiseerd zijn, zowel in de regio van Eindhoven als internationaal ver daarbuiten. Age of Wonderland is een voorbeeld van de manier waarop open innovatie en wederkerigheid zowel Nederlandse- als buitenlandse deelnemers hebben geïnspireerd. Opleidingsinstituten, kunstenaars en bedrijven zien steeds vaker de mogelijkheden in van duurzame samenwerkingen met de Age of Wonderland fellows en de nieuwe invalshoeken die de creatieven kunnen bieden.

• Waaruit blijken deze effecten?

  Samenwerkingen die zijn aangegaan tijdens eerdere edities van Age of Wonderland werpen nog steeds hun vruchten af: zo heeft de Nederlandse School (dNS), een lerarenopleiding die in 2015 met steun van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van start is gegaan, contact gezocht met Age of Wonderland. dNS wil docenten hun eigen maatschappelijke verantwoordelijkheid teruggeven en hun lesinhoud verankeren in de moderne samenleving. Samen met Age of Wonderland heeft dNS een masterclass in het Van Abbemuseum georganiseerd. Ruim 80 docenten uit heel Nederland zijn met elkaar en met de zes Age of Wonderland fellows in gesprek gegaan over kwesties rond duurzame voedselproductie en -distributie wereldwijd. Deze inspirerende bijeenkomst was aanleiding voor docent Germaine Verbrugge om samenwerking met Age of Wonderland aan te gaan en om in 2016 een curriculum rond big & en open data te ontwikkelen voor haar leerlingen. SLEM - Shoe Innovation center uit Waalwijk, bood één van onze fellows uit 2014 een beurs voor het ondersteunen van zijn onderzoek op gebied van innovatieve schoenen door hem een opleiding op maat aan te bieden. Ook het bedrijf Tomato World is van plan een artist-in-residence met een van onze fellows te faciliteren na de succesvolle samenwerking tijdens de Green & Fair Food editie in 2015.

• Met wie heb je dit gedaan?

  Age of Wonderland is een gezamenlijk initiatief van Baltan Laboratories en Hivos. De aanzet voor de samenwerking ontstond in 2014 tijdens het Age of Wonder festival. Hieruit vloeide in datzelfde jaar Age of Wonderland voort, een eerste editie van een programma dat vervolgens is verder ontwikkeld tot haar huidige format en omvang. Vanaf de start is de Dutch Design Foundation (DDF) - organisator van de Dutch Design Week - als programmapartner aangehaakt. Martijn Paulen, directeur van DDF, koos destijds voor deze samenwerking omdat Age of Wonderland het Nederlandse ontwerpcircuit met nieuwe manieren van denken en ontwerpen in aanraking brengt, waardoor designers direct betrokken raken bij urgente globale vraagstukken. De samenwerking met Hivos biedt tegelijkertijd ingangen in landen waarvoor de Nederlandse creatieve industrie tot nu toe weinig aandacht had, zoals de opkomende economieën in Oost-Afrika en Azië. Ook de Design Academy Eindhoven (DAE) is sinds 2015 partner van Age of Wonderland, met als doel studenten een internationaal netwerk aan te bieden en in contact te brengen met ervaringsdeskundigen uit niet-Europese regio’s.

• Wat is je opgevallen in de samenwerking; wat ging goed, wat kon beter?

  De samenwerking met de verschillende partners was inspirerend. Door visies en netwerken te bundelen is er een krachtig fundament gevormd voor een veelzijdig programma. Het grote netwerk dat zich hierdoor vormde, leidde ernaar dat er uit onverwachte hoeken opeens deuren konden openen. Voor Hivos betekende het dat er veel nieuwe samenwerkingen konden ontstaan, waaronder met private partijen. De samenwerking verliep over het algemeen soepel. Centrale begrippen hierin waren leerzaam, elkaar inspireren, vrijheid in de samenwerking. Hierdoor ontstaat er juist ruimte om onverwachte en gedurfde dingen te doen. Natuurlijk zijn er ook soms plannen anders gelopen dan verwacht. Een wens die achteraf bij alle partijen naar voren kwam, was de zichtbaarheid van de organisaties en resultaten te vergroten en meer ruimte voor de partners te creëren om niet alleen achter, maar ook voor de schermen volop zichtbaar te zijn. Het programma en de samenwerkingen mogen nog meer zichtbaar worden, zodat we het grote publiek nog meer inzicht kunnen geven in wat we allemaal realiseren. Om elkaars verwachtingen helder in beeld te krijgen en doelen te behalen, is het belangrijk om hierover regelmatig met elkaar in gesprek te blijven en elkaar up-to-date te houden, zodat iedere partner partij weet waar deze aan toe is.

• Wat is er volgens jou voor nodig om kunst en maatschappij samen in de toekomst nog meer impact te laten maken?

  Kunst en cultuur vervullen een belangrijke rol in de samenleving. In een tijd waar onafhankelijk en fundamenteel onderzoek onder druk staat en toegepaste onderzoek wordt gestuurd door protocollen, is het domein van de kunsten nog opvallend vrij. Toch wordt de cultuursector langs de maatstaf gelegd van kwantitatieve waarden zoals bezoekersaantallen en ticketverkoop. Het is belangrijk voor de sector om haar belang voor de toekomst, zowel binnen als buiten haar eigen sector, te onderkennen. De cultuursector kan aandacht en tijd besteden aan vraagstukken en onderwerpen die in andere sectoren niet voldoende aan bod komen. Zo kan de cultuursector voor meer verdieping zorgen. Bovenop haar meer traditionele taak van presentatie en productie, zal er ook aandacht moeten komen voor het creëren van ruimte voor reflectie, onderzoek en experiment. Op deze manier ontstaan er creatieve en duurzame ideeën, waardoor de cultuursector zich ook in andere sectoren onmisbaar bewijst. Cultuurfondsen zouden kunnen bijdragen aan de maatschappelijke status van kunst en cultuur door meer onderzoek te doen naar de rol hiervan in de maatschappij en deze relevantie toonbaar te maken. Niet alleen financiële middelen zijn belangrijk voor culturele instanties, ook het creëren van verbindingen en draagvlak draagt bij aan de stimulering van kunst en cultuur in de samenleving, bijvoorbeeld door voor verschillende overheidsdomeinen zichtbaar te maken dat kunst en cultuur voor de maatschappij van essentiële waarde zijn.

• Wat zijn jouw belangrijkste tips?

  Het is belangrijk om voor de start van een project met samenwerkingspartners concreet af te spreken wat het gezamenlijke doel is dat je wil bereiken, waar je heen wil en het resultaat hiervan vervolgens uit te werken in een gedetailleerde strategie. Een kanttekening daarbij is om op te passen om alleen op het einddoel te focussen. Zorg dat je als organisatie flexibel blijft om plannen eventueel te kunnen bijstellen: nieuwe of onverwachte omstandigheden kunnen zich altijd aandoen. Zorg dat je hiervoor open staat en dat je deze kan herkennen. Een tip om vooral wel te doen, is het actief verbinding maken met andere sectoren. Verdiep je in de vraag hoe je andere sectoren en stakeholders bij je project kan betrekken. Denk vooral na over stakeholders die in eerste instantie niet voor de hand liggen, maar wel relevant kunnen zijn en bij kunnen dragen aan het project.
  
  In een samenwerking is het belangrijk om te formuleren wat de essentie van het project is: dit is de kern waar de partnerschap op gebaseerd is. De manier waarop de samenwerking vorm aanneemt kan vrij open en soepel zijn, zolang de partijen gezamenlijk het doel voor ogen houden en de activiteiten in dienst staan van de kern van het project.